Priština, 16 januar 2024.god. – Ombudsman je 16 januara 2024 godine, dostavio Ustavnom Sudu Republike Kosova zahtev za procenu usaglašenosti sa Ustavom, člana 28. Zakona br. 08/L-228 o Opštim izborima u Republici Kosovo

Osporena odredba (člana 28. Zakona br. 08/L-228 o Opštim izborima u Republici Kosovo) ostavila je istu definiciju iz prethodnog zakona, tako da je definisala da:

 “Na listi kandidata svakog političkih subjekata nalaze se najmanje trideset odsto (30%) muškaraca i najmanje trideset odsto (30%) žena, sa po jednim kandidatom svakog pola, uključenim najmanje jednom u svaku grupu od tri kandidata, počevši od prvog kandidata na listi. “

U vezi sa ovakvim regulisanjem zastupljenosti polova na listama kandidata, Ombudsman je tražio od Ustavnog suda da proceni:

• Da li je osporena odredba u saglasnosti sa članom 7 [Vrednosti] Ustava;
• Da li je osporena odredba u saglasnosti sa članom 24 [Jednakost pred Zakonom] Ustava; i
• Da li je osporena odredba u saglasnosti sa članom 45, stav 1 [Pravo na Izbor i Učešće] Ustava.

Zahtev je podnet jer je Ombudsman ubeđen da određivanje kvote „najmanje 30%“ za svaki spol opravdava nejednak tretman žena. Ovakvo zakonsko uređenje je u praksi pokazalo da su žene u kontinuitetu nedovoljno zastupljene na izbornim listama, ispunjavajući samo zakonom definisan minimum, te da taj minimum ne odražava ravnopravnost za žene.

Ombudsman ocenjuje da postavljanje zakonom kvote od „najmanje 30%“ za svaki spol predstavlja jednu vrstu neopravdane predrasude, s obzirom na to da je procenat spolova između polova skoro 50% sa 50%, uz male razlike i svaka minimalna kvota zastupljenosti ispod 50% nije u skladu sa legitimnim ciljem kome se teži postići zakonom.

Štaviše, Ombudsman skreće pažnju na činjenicu da je većina lista političkih subjekata koji su se takmičili na opštim izborima 14. februara 2021. godine bila zastupljena sa 30% žena i 70% muškaraca, a i tada zakonski kriterijum za polnu kvotu je bio da na listama političkih subjekata svaki pol bude zastupljen sa najmanje 30%. U praksi se primjećuje da su žene bile zastupljene sa 30%, a muškarci sa 70%. Dok je uočeno da je na gotovo svim listama sa kandidatima političkih subjekata svaki treći kandidat bila žena, dok su prva dva kandidata bili muškarci.

Objašnjavamo da u vezi sa gore navedenim zahtevom Ombudsman neće tražiti privremenu meru, imajući u obzir da identična definicija stoji i u ukinutom zakonu, što u praksi ne bi predstavljalo nikakvu suštinsku promenu.

Ombudsman ovom prilikom ističe da će i dalje ostati posvećen ispunjavanju svog ustavnog i zakonskog mandata.