Ombudsman je prosledio danas nadležnim organima Izveštaj sa preporukama u vezi sa ne postupanjem nadležnih organa za ispunjavanje obaveza za upravljanje materijalima koji sadrže azbest na teritoriji zemlje.

Cilj Izveštaja je da skrene pažnju nadležnim organima, odnosno Ministarstvu životne sredine i prostornog planiranja (MŽSPP) i opštinama na potrebu da se preduzmu neposredne preventivne mere, kako bi se smanjili negativni efekti  na životnu sredinu i zdravlje ljudi.

Prema dokumentu Svetske zdravstvene organizacije-SZO i međunarodne organizacije za rad-ILO, koji je objavljen 2007. godine, koji se odnosi na razvoj nacionalnih programa za eliminaciju bolesti vezanih za azbest glasi:, „Izlaganje azbestu izaziva azbestozu, pleuralne ploče, zgušnjavanje efuziju, rak pluća, mezoteliom, laringeal i eventualno druge vrste raka sa različitim latentnim periodima”. Svetska zdravstvena organizacija-WHO, u svom dokumentu objavljenom 2014. godine: „Eliminisanje bolesti vezanih sa azbestom”,  koji razmatra  negativne efekte izloženosti azbestu po zdravlje, smatra da najmanje 107. 000 ljudi umire svake godine od raka pluća kao posledica izlaganja azbestozi tokom vršenja profesije.

Ombudsman, nakon analize slučaja, iako od Ministarstva za životnu sredinu i prostornog planiranja nije dobio nikakav odgovor, na osnovu informacija dobijenih od opštine Priština, Uroševac, Mitrovica, Gnjilane, Đakovica, Peć i Prizren, smatra da, uprkos dovoljnoj zakonskoj osnovi predviđenoj Zakonom br. 04/L-060 o otpadu i Administrativnom upustvu br. 22/2015 o upravljanju otpadom koji sadrži azbest, Ministarstvo životne sredine i prostornog planiranja i opština, sa izuzetkom Mitrovice, uprkos činjenici da imaju funkcije za sprovođenje prava, i odgovornost za zaštitu životne sredine, prirode i biodiverziteta nisu preduzeli mere, kojima bi osigurali sigurno i zdravo okruženje za građane Kosova, kao pozitivnu obavezu koja proizilazi iz člana 25. [Pravo na život] i člana 52 [Odgovornost za životnu sredinu] Ustava.

Ombudsman u izveštaju zaključuje da ne preduzimanje nijedne aktivnosti senzibilizacije za podizanje svesti i informisanje javnosti o riziku koji sadrže materijali koji sadrže azbest ukazuje na neuspeh i zanemarivanje nadležnih organa za zaštitu zdravlja i života ljudi, a istovremeno i ograničenje prava na sigurno i zdravo okruženje i pravo na život.

Dok ne preduzimanje radnji od strane Ministarstva životne sredine i prostornog planiranja u vezi tretmana azbestnih materijala na teritoriji Republike Kosovo, kako je predviđeno u Zakonu i Administrativnom uputstvu Ombudsman smatra kao neuspeh u sprovođenju obaveza iz člana 92. Ustava o vršenju izvršne vlasti u skladu sa Ustavom i zakonom i za sprovođenje zakona koji su usvojeni od strane Skupštine Kosova.

Na osnovu obavljenih istraga, Ombudsman je u skladu sa članom 135. stav 3. Ustava Republike Kosovo, kao i članom 18. stav 1.5. i 1.7. Zakona o Ombudsmanu, preporučio:

1. Da Vlada preduzme brze mere za upravljanje otpadom sa sadržajem azbesta, kako je predviđeno Zakonom br. 04/L-060 o otpadu;
2. Da Ministarstvo životne sredine i prostornog planiranja preduzima dodatne mere za upravljanje otpadom sa sadržajem azbesta;
3. Da opštine u saradnji sa Ministarstvom životne sredine i prostornog planiranja preduzimaju ubrzane korake za sprovođenje obaveza koje proizlaze iz Zakona br. 04/L-060 o otpadu i Administrativnog uputstva br. 22/2015, o upravljanju otpadom koji sadrži azbest;
4. Da Ministarstvo životne sredine i prostornog planiranja, počne sa informisanjem i podizanjem svesti putem različitih oblika uticaja azbesta na zdravlje ljudi i okolinu, kao i o načinu upravljanja istog;
5. Da Ministarstvo. životne sredine i prostornog planiranja objavi izveštaj o istraživanju azbesta u svim javnim objektima u opštini Peć i Istok, NVO-a „PRO Vitae“, sa izuzetkom informacija koja su ograničena zakonom.
6. Da Komisija Skupštine Kosova za poljoprivredu, šumarstvo, ruralni razvoj, životnu sredinu i prostorno planiranje traži od ministra MŽSPP odgovornost za ne preduzimanje mera predviđenih u Zakonu br. 04/L-060 o otpadu, Administrativnom uputstvu br. 22/2015, o upravljanju otpadom koji sadrži azbest;

Izveštaj sa preporukama je objavljen na zvaničnoj web stranici IO-a.